Je wist vast al dat papier meestal van hout wordt gemaakt. Maar wist je dat dit niet altijd het geval is? We vroegen ons af hoe papier nu eigenlijk gemaakt wordt. En ook wij leerden weer een paar nieuwe weetjes die we je graag meegeven. Dat kan je misschien ooit weer in een pubquiz gebruiken. Lees snel verder!
Stap 1: De oorsprong: (hout)vezels
Het maken van papier begint meestal met hout. Hout bestaat uit vezels, en deze vezels bestaan grotendeels weer uit cellulose. De vezels komen erg goed van pas bij het maken van papier. Want als je hier water aan toevoegt, dan krijg je een soort pap die de basis van papier vormt (pulp). Niet alleen bomen, maar ook andere planten bestaan uit vezels. De vezels uit bijvoorbeeld suikerriet kunnen ook gebruikt worden voor het maken van papier. Toch wordt voor papierproductie meestal hout van bomen gebruikt, en dan met name ‘zachte’ houtsoorten van naaldbomen en loofbomen. Maar hout bevat niet alleen cellulose maar ook lignine, een natuurlijke ‘lijm’ die de cellulosevezels samenhoudt. Om papier te kunnen maken moet de cellulose van de lignine worden gescheiden. In de volgende stap leggen we de twee meest voorkomende manieren uit.
Stap 2: Van vezels tot papierpulp
De meest voorkomende manieren om uit hout de cellulosevezels te verkrijgen (ook wel ontsluiten genoemd) zijn: mechanische ontsluiting (geeft houthoudend papier) en chemische ontsluiting (geeft houtvrij papier). We leggen beide manieren kort uit.
Mechanische ontsluiting: houthoudend papier
Bij mechanische ontsluiting, wordt het hout fijngemalen. Als je hier water aan toevoegt, ontstaat er papierpulp. Deze pulp bevat meer lignine en kortere vezels dan chemisch verkregen pulp. Dit maakt het papier minder sterk dan houtvrij papier. Door de lignine vergeelt het papier sneller, zoals bij krantenpapier. Houthoudend papier heeft daarom een korte levensduur.
Chemische ontsluiting: houtvrij papier
Het meeste papier dat gemaakt wordt is houtvrij papier en dus chemisch ontsloten. Houtvrij betekent niet dat het papier niet gemaakt is van hout, maar dat er weinig lignine in het papier aanwezig is. Het verwijderen van lignine gebeurt door houtsnippers te koken in de chemicaliën sulfaat of sulfiet. Om witte papiersoorten te maken wordt de pulp hierna nog gebleekt. Hierdoor wordt ook de resterende lignine verwijderd.
Bij beide processen bestaat de papierpulp grotendeels uit water. Maar aan de papierpulp kunnen ook vulstoffen, lijmstoffen, kleurstoffen, optische witmakers en andere toevoegingen worden toegevoegd om speciale eigenschappen aan het papier te geven. Dit verschilt per papiersoort.
Stap 3: Het maken van papier
Om papier te kunnen maken, moet eerst het water grotendeels uit de pulp worden gehaald. Dit gebeurt door de pulp gelijkmatig over bewegende zeefdoeken te verdelen. Vervolgens wordt het papier verder gedroogd door een aantal walsen. Het laatste water wordt verwijderd door het papier tussen stoomverwarmde cilinders te leiden. Dit kun je vergelijken met een grote strijkijzer. Na het droogproces blijft er ongeveer 4 tot 10% water in het papier over, afhankelijk van de papiersoort.
Als laatste gaat het papier door kalanders. Dit zijn grote walsen waar het papier doorheen gaat om de oppervlakte van het papier gelijkmatig te maken. Papier wordt soms ook nog behandeld met een superkalander. Dit is een stapel walsen met een hoge perskracht die het papier extra glad en glanzend maakt. Als het papier droog en plat is, wordt het papier op een reusachtige rol (tamboer) gewikkeld en tot kleinere vellen gesneden.
Gerecycled papier maken
Voor het maken van papier kan er ook ingezameld papier worden gebruikt. Wel zo duurzaam! Een papiervezel gaat namelijk maximaal 7 keer mee. Hoe dit in zijn werk gaat? In de papierfabriek wordt het papier eerst gesorteerd en opgeschoond. Nietjes, stukjes plastic en andere vervuiling worden uit de pulp gezeefd en eventuele drukinkt wordt verwijderd. Het oude papier wordt daarna in water opgelost. De vezels komen hierdoor weer los van elkaar en voilà, je hebt nieuwe pulp om papier van te maken. De pulp kan hierna nog weer witter worden gemaakt.
Soms bestaat gerecycled papier uit 100% ingezameld papier, maar er kunnen ook verse papiervezels aan de pulp worden toegevoegd om het papier sterker te maken. Lees in onze blog over milieuvriendelijke papiersoorten waarom dit gebeurt.
Verschillen bij het maken van gestreken en ongestreken papier
Papier kan je grofweg onderverdelen in gestreken en ongestreken papier. Het maakproces van beide papieren verschilt, dus we leggen je graag even uit hoe het zit.
Bij gestreken papier wordt vulmiddel zoals krijt en chinaklei tussen de vezels aangebracht met behulp van bindmiddel. Openingen in het papier worden hierdoor opgevuld, wat een gladder resultaat geeft. Hierna krijgt gestreken papier één of meerdere strijklagen (coatings), vandaar ook de naam. Deze strijklagen zijn mogelijk in verschillende gradaties, van mat tot hoogglanzend. Omdat drukinkt minder wordt opgezogen in het papier, blijft de inkt meer op het papier liggen. Hierdoor ontstaat er meer kleurcontrast en worden afbeeldingen scherper afgedrukt. Ook zal een gestreken papiersoort bij hetzelfde grammage dunner aanvoelen dan een ongestreken papiersoort, omdat de vezels dichter op elkaar gedrukt zijn bij de ongestreken versie.
Bij ongestreken papier worden er geen vulstoffen gebruikt om oneffenheden in het oppervlak weg te werken. Hierdoor is ongestreken papier ruwer en heeft het veel kleine openingen waardoor de inkt vanuit zichzelf al goed opgenomen wordt. Gedrukte kleuren worden meer opgezogen in het papier en zijn hierdoor minder fel dan op gestreken papiersoorten.
Bijzondere papiersoorten maken
Papier is verkrijgbaar in vele soorten en maten. Hieronder een aantal bijzondere technieken om papier extra speciaal te maken:
-
Met de toevoeging van pigment aan het productieproces van papier, wordt gekleurd papier gemaakt. Ons Zwart papier is bijvoorbeeld pikzwart, ontzettend tof voor een flyer met witte inkt.
-
De witheid van papier kan worden beïnvloed door het toevoegen van optische witmakers. Maar ook hebben we juist papiersoorten zonder optische witmakers zoals BioPuur. Lekker natuurlijk!
-
Het samenstellen van verschillende soorten vezels, bijvoorbeeld hout en katoen, kan bijzondere papiersoorten opleveren. Dit heeft ook ons papier Texture Vergé, wat een luxe papiergevoel geeft. Perfect voor bijvoorbeeld visitekaartjes.
-
Papier kan ook volledig bestaan uit andere vezels dan houtvezels, zoals papier gemaakt van plantmateriaal, dat normaal wordt beschouwd als landbouwafval. Dit is ook het geval bij ons PaperWise papier. Leuk voor een duurzame ansichtkaart.
-
Tijdens het persen kan een speciale structuur in het papier worden aangebracht. Denk bijvoorbeeld aan onze Tintoretto Gesso papier met een gehamerde structuur, perfect voor posters met een illustratie.
-
Vezels kunnen net zo lang worden gemalen totdat het papier transparant wordt. Ons kalkpapier is een papiertje met een hoge doorzichtigheid. Perfect voor speciale gelegenheden, zoals een huwelijkskaart.
-
Karton bestaat uit meerdere lagen om het extra sterk te maken. Ook onze Sulfaatkarton (let op: geen echt karton) papiersoorten hebben ook meerdere lagen, en zijn ideaal voor een sterke ansichtkaart.
-
Stickerpapier wordt gemaakt door achter op het papier een lijmlaag toe te voegen, zoals ons Stickerpapier mat voor zelfklevende stickers.
Papier voor digitaal drukken
Papier kan dus allerlei verschillende eigenschappen hebben. Bij PeterPrint drukken we op HP Indigo digitale drukpersen. Dit betekent dat we helaas niet op elke papiersoort kunnen drukken. Het papier moet namelijk geschikt zijn voor digitaal drukken. Voor ongestreken papiersoorten moet er bijvoorbeeld een speciale coating toegevoegd zijn aan de pulp voor een betere hechting van de inkt op het papier. Wil je meer info over ons papier? Bekijk nu al onze papiersoorten.
Vragen?
Heb je vragen over onze papiersoorten? Neem dan gerust contact met ons op. We vertellen je er graag alles over.
Over de auteur
Vera Willems
Vera werkt als marketeer bij PeterPrint. Met haar voorliefde voor design en papier is werken bij PeterPrint een schot in de roos. Inmiddels maakt ze al zo'n vier jaar inspirerende drukwerkcontent, van blogs tot social media. Haar favoriete papiersoort is VoorBIJ papier: uniek en duurzaam.
Meer over Vera
